Bitlis yöresinin tarihini ve kültürünü araştırmak üzere BEÜ bünyesinde kısa bir süre önce kurulan BİTAM (Bitlis ve Yöresi Tarih ve Kültür Araştırma ve Uygulama Merkezi) çalışmalarına ara vermeden devam ediyor.
BİTAM bünyesinde yapılan çalışmalar sonucunda tarihe ışık tutacak yeni mezarlar bulundu. Güroymak İlçesine bağlı Günkırı Beldesi’nde bulunan mezar taşları üzerinde yapılacak akademik çalışmalar neticesinde tarihi öneme sahip bilgilere ulaşılacağı tahmin ediliyor.
İncelenen mezar taşlarının Günkırı Beldesi’nde yer aldığını bildiren BİTAM Müdür Yardımcısı Dr. Korkmaz Şen, konuyla ilgili yaptığı açıklamada; “Toplam üç farklı mezarlıkta çalışma yapılmıştır. En eski tarihli olduğu düşünülen mezarlık Günkırı Beldesi Pınarbaşı Mahallesinin yaklaşık 200 m. güneyinde yer almaktadır.” ifadelerine yer verdi. Mezar taşlarının şahideli ve sandukalı olmak üzere iki ana tip’e ayrıldığını belirten Dr. Şen, Bunlar da kendi aralarında cinsiyet ve statülerine göre farklılıklar göstermektedir. Anadolu coğrafyasındaki Osmanlı dönemi mezar taşlarının genellikle mezarbaş (Şahide) taşı sadece yazılı olur. Ayak taşları bitkisel süslemeli verilir. Fakat buradakilerin hem ayak hem de mezar baş taşlarının yazılı oldukları görülmektedir.” dedi. Diğer önemli bir hususun ise tepelik kısmında yer alan ibareler olduğunu sözlerine ekleyen Dr. Şen konuşmasına şöyle devam etti; “Anadolu coğrafyasındaki mezar taşlarının tepelik kısmında ‘Hu-el Baki, Ya Hu, Hu-el Hayyul baki, Ya Gaffar v.b.’ başlarken buradaki ve Bitlis yöresinde yoğun olarak karşılaştığımız yazı ise ‘Es-said-es şehid, ve halet, vel İhlas’ gibi farklı olmasıyla yöreye özgü mezar taşları olmaktadır.” Dr. Şen, Yazıların Arapça olmasının diğer önemli bir husus olduğunun altını çizerek; “Arapça’nın yörede veya halk arasında daha fazla rağbet gördüğünü göstermesi açısından önem arz etmektedir. Başlık kısmının öne doğru çıkıntı yapması ve bir silmeyle vurgulanması Ahlat mezar taşlarının etkisini göstermektedir. Fakat Ahlat mezar taşları boyut olarak çok daha büyüktür.” şeklinde konuştu.
Mezar taşları üzerlerinde bulundurdukları kılıç kalkan, kama ve Mühr-i Süleyman gibi simgeler yer aldığını ifade eden BİTAM Müdür Yardımcısı Dr. Şen, “Mühr-i Süleyman motifi Selçuklularda sevilerek kullanılan bir motiftir. Güç kudret sembolü olması açısından önemlidir. Burada incelenen mezar taşları beyaz mermerden olup yan yana dizilmişlerdir. Yaptığımız transkripsiyonda bir aile mezarlığı olduğu “paşa ve bey” oldukları anlaşılmaktadır.” dedi.
Şen konuşmasının devamında şunları söyledi: “Diğer iki mezarlık ise Günkırı merkezden yaklaşık 500 metre doğuda yer almaktadır. Aradan geçen bir yol ile iki kısma ayrılmıştır. Günümüzde de kullanılmaktadır. Bu iki mezarlıktaki mezar taşları da aynı özellikleri göstermektedir. Mezar taşları Ahlat taşı dediğimiz volkanik taş malzemeden yapılmışlardır. Rahat işlenebilen bir taş cinsidir. Yazılardan ziyade üzerlerinde barındırdıkları geometrik ve kandil motifleriyle dikkat çekmektedirler. Ahlat Selçuklu mezar taşlarının özelliklerini göstermektedirler.”
Sonuçlar Kamuoyu ile Paylaşılacak
Öte yandan yapılan açıklamada elde edilecek bilimsel sonuçların kamuoyu ile paylaşılacağı belirtildi.