Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı'nda Nurullah Başak tarafından hazırlanan, danışmanlığını Dr. Öğr. Üyesi Ali Rıza Kul'un yaptığı yüksek lisans tezinde, Mutki kilinin çevre dostu ve düşük maliyetli bir adsorban olarak kullanılabileceği belirlendi.
Araştırmada, Mutki yöresinden temin edilen doğal kil kullanılarak tekstil ve sanayi atıklarında yaygın şekilde rastlanan Metilen Mavisi ve Malahit Yeşili boyar maddelerinin sulu ortamlardan uzaklaştırılması incelendi. Çalışma süresince pH, sıcaklık, temas süresi, başlangıç derişimi ve adsorban miktarı gibi değişkenlerin giderim verimi üzerindeki etkileri ayrıntılı olarak değerlendirildi.
Aktive Edilen Kil Daha Etkili
Elde edilen bulgular, kil yüzeyinin ısıl ve kimyasal yöntemlerle aktive edilmesinin adsorpsiyon kapasitesini önemli ölçüde artırdığını ortaya koydu. Yaklaşık 100 dakika içerisinde dengeye ulaşan adsorpsiyon sürecinde, en yüksek verimin pH 3 seviyesinde elde edildiği tespit edildi. Bu durumun, asidik ortamda kil yüzeyinin boyar maddelere karşı daha güçlü etkileşim göstermesinden kaynaklandığı ifade edildi.Araştırmada, her iki boyar madde için de optimum adsorban miktarının 1 gram olduğu, bu miktarın üzerine çıkılmasının giderim veriminde kayda değer bir artış sağlamadığı kaydedildi.
Fiziksel ve Kendiliğinden Gerçekleşen Bir Süreç
Yapılan izoterm, kinetik ve termodinamik analizler, adsorpsiyonun büyük ölçüde fiziksel karakter taşıdığını ve heterojen yüzeylerde çok katmanlı olarak gerçekleştiğini ortaya koydu. Veriler, sürecin kendiliğinden ilerlediğini ve sıcaklık artışıyla birlikte adsorpsiyon kapasitesinin yükseldiğini gösterdi. Ayrıca giderim mekanizmasının tek aşamalı olmadığı, film difüzyonu ile yüzey etkileşimlerinin birlikte rol oynadığı belirlendi.
Yerel ve Sürdürülebilir Bir Alternatif
Çalışma sonuçları, Mutki kilinin yalnızca boyar maddelerin değil, ilerleyen aşamalarda ağır metaller ve tarım ilaçları gibi farklı kirleticilerin gideriminde de kullanılabileceğine işaret ediyor. Araştırma, yerel ve doğal bir kaynağın çevre kirliliğiyle mücadelede etkin biçimde değerlendirilebileceğini ortaya koyarken, atık su arıtımı için sürdürülebilir ve ekonomik bir çözüm sundu.
Tezde ayrıca, farklı yüzey modifikasyon yöntemleriyle kilin performansının daha da artırılabileceği ve pilot ölçekli çalışmalarla sanayi uygulamalarına kazandırılabileceği vurgulandı.
