BİTAM, ÂŞIKLIK GELENENEĞİNİ ARAŞTIRDI

Bitlis ve Yöresi Tarih ve Kültür Uygulama ve Araştırma Merkezi (BİTAM) bölge tarihine ışık tutmaya devam ediyor. BİTAM Yönetim Kurulu Üyesi Arş. Gör. Oğuz Doğan, Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından düzenlenen “Nefes ve Semahlarla Elazığ” adlı programda ‘Âşıklık Geleneğinde Elazığ’ın Yeri ve Önemi’ adlı konuşmasıyla tarihsel dönemde bölgede bulunan ancak bahsedilmeyen âşıklık geleneğini ortaya koydu.

Bitlis Eren Üniversitesi Arş. Gör. Oğuz Doğan tarihi belgeler ve saha çalışmaları sonucunda Yukarı Fırat Bölgesi’nde bulunan Alevi- Bektaşi âşıklık geleneğine ait maddi kültür unsurlarını gün yüzüne çıkararak bu kültürel değerlerin tescil edilip koruma altına alınması gerektiğini söyledi. Çalışmalar neticesinde bölgede daha önceleri çok fazla bilinmeyen yaklaşık yirmi Alevi- Bektaşi âşığın nefesleri derlenerek kayıt altına alındı. Derlenen nefesler çalışma ekibinde bulunan Türk Halk Müziği sanatçısı Aygün Çam tarafından bestelenerek TRT repertuarına kazandırıldı.

Yaptıkları çalışmanın bir ilk olma özelliğine sahip olduğunu ifade eden Arş. Gör. Doğan şunları söyledi: ” Bölgedeki Alevi-Bektaşi ocaklarını inceleyerek buralarda yetişen ve bu inanç sisteminin felsefesini, kültürünü, gelenek ve göreneklerini Anadolu sahasına yayan kişileri tespit ettik. Alevi-Bektaşi geleneğinin bölgedeki temsilcilerinden olan Kul Mustafa’ya ait olduğunu düşündüğüm farklı bir gerçekten bahsetmek istiyorum. Elazığ’ın Baskil ilçesinin Şeyh Hasan Köyü’nden olan Kul Mustafa Âşık Teslim Abdal’a bağlı asker kökenli bir ozandır ve 4. Murat’ın Bağdat seferine katılmıştır. Ayrıca Kul Mustafa yeniçeri askerlerini savaşa hazırlamak ve bağlı bulunduğu ozana bağlılığını bildirmek için Anadolu insanı tarafından bilinen bir marş yazmıştır.”

‘Teslim Dedem Teslim Babam’

İncelediği vesikalardan ve saha çalışmalarından hareketle bu marşın yıllardır dilden dile dolaşan ‘Ceddin Deden Neslin Baban’ şeklinde olan Mehter Marşı’nın bilindiği gibi olmayıp asıl sözlerinin ‘Teslim Dedem Teslim Babam’ şeklinde olabileceğini söyleyen Arş. Gör. Doğan, bu marşın yeniçerileri savaşa hazırlamak için yazıldığı ve halife ozan olarak kabul edilen Teslim Abdal’a ithaf olunduğunu belirtti.

Bölgedeki geleneğin varlığını kanıtlayan bir diğer durum ise 18. yüzyılın önemli âşıklarından olan Erzurumlu Âşık Noksani’nin mahlasının Elazığ’ın Sün Köyü’nden olan Âşık Sadık Dede tarafından usta- çırak ilişkisi içinde Noksani’ye verilmiş olmasıdır” diyen Arş. Gör. Doğan sözlerini şöyle sonlandırdı: ” Gelenek açısından önemli olan çoğu aşığın bölgede yaşadığı tarihi belgelerden anlaşılmaktadır. Konu ile ilgili saha çalışmalarımız devam ediyor ve bu konuda bilimsel yayınlarımızı hazırlıyoruz.”